W 1961 r. z inicjatywy dyrekcji i pracowników Muzeum Zamkowego zaczęła powstawać kolekcja stała bursztynu. Kolekcja tworzona była praktycznie od zera: pierwszy wpis do Księgi Inwentarzowej pochodzi z 13.09.1961 r. (sznur korali z bursztynu mlecznego, zakupiony w DESIE w Gdańsku). Od tej pory rozpoczęło się sukcesywnie nabywanie do zbiorów kolejnych eksponatów. Wyroby współczesne, typowe dla lat 60-tych i 70-tych, np. hawajki czy broszki nabywane były za pośrednictwem Cepelii. Gros tych nabytków było finansowanych z funduszy Społecznego Komitetu Odbudowy Zamku. Duży procent eksponatów gromadzonych w tych latach pochodził z Wytwórni Wyrobów Bursztynowych w Gdańsku-Wrzeszczu (korale, broszki, wisiorki). Sztuka współczesna kolekcjonowana była w sposób wybiórczy – nabywano tylko prace indywidualności twórczych, ambitnych warsztatów autorskich, nie kładących nacisku na produkcję masową. Pierwsza wystawa prezentująca bursztynowe wyroby biżuteryjne została otwarta w 1965 r., a w jej skład wchodziły zbiory o charakterze archeologicznym, artystycznym i współczesnym.
W latach 70-tych zakupiono do kolekcji muzeum m.in. w DESIE prace Grupy PIRO (Stanisław, Grzegorz i Łukasz Pyrowie), a bezpośrednio od artystów prace Marii i Pawła Fietkiewiczów. W 1975 r. do kolekcji dołączyły prace Danuty i Szczęsnego Kobielskich. Muzeum Zamkowe nabywało również prace Giedymina Jabłońskiego (od lat 70-tych do 2013 r.), Marii Lewickiej-Wala (1975, 2001, 2012), Wojciecha Jakubowskiego (lata 70-te i 80-te), Janusza Góralskiego (lata 70-te i 80-te), Pauliny Binek ( 2004, 2007, 2011). W latach 1968-1976 eksponaty pozyskiwane były w antykwariacie Franciszka Studzińskiego w Paryżu (obiekty z XVII i XVIII w.). W 1971 i 1976 r. decyzją Ministerstwa Kultury i Sztuki do Malborka przekazano kilka obiektów artystycznych z dawnych zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Źródłem neolitycznych materiałów bursztyniarskich z kolekcji są natomiast archeologiczne badania wykopaliskowe prowadzone w Niedźwiedziówce k. Nowego Dworu Gdańskiego na Żuławach przez Uniwersytet Warszawski (prof. Ryszard Mazurowski). Obecnie prace bursztynowe prezentowane są w Muzeum Zamkowym w Malborku na powierzchni 443,009 m kw, a kolekcja liczy 2049 eksponatów. Opiekunami zbiorów bursztynu były kolejno: Janina Grabowska (z przerwami do 1981), Urszula Jastrzembska (1970-1977), Elżbieta Mierzwińska (1977-2008), Aleksandra Cwalina (2009), Anna Sobecka (2010-2014), Monika Czapska (2009, 2014).
Od 1961 r. muzeum zorganizowało 497 wystaw, w tym 23 prezentujące bursztynową biżuterię współczesną. Spośród nich tylko jedna była wystawą „indywidualną” – była to wystawa współczesnej biżuterii artystycznej Piro w 1977 r., eksponowana na Zamku Średnim. Wystawy organizowane przez muzeum w Malborku wystawianie były w szeregu galeriach, zarówno w Europie (w Szwecji, Niemczech, Szkocji, Finlandii, Rosji ) jak i w Azji (Japonia) oraz USA.
Muzeum Zamkowe w Malborku organizuje od 1961 r. lekcje muzealne, adresowane do zwiedzających w wieku od 3 lat. W swoim pakiecie edukacyjnym ma 45 tematów zajęć. Związana z biżuterią artystyczną działalność wydawnicza muzeum koncentruje się na katalogach („Biżuteria artystyczna Piro”, red. Krystyna Skrzypkowska-Lutowicz, Malbork 1977; „Dzieje bursztynu” , Mierzwińska Elżbieta Malbork 1989; „Bursztyn w sztuce”, Elżbieta Mierzwińska, 1998). W ośrodku powstały także opracowania związane ze współczesnym złotnictwem polskim, takie jak:
- „Polski bursztyn”, Grabowska Janina, Warszawa 1982
- „Bursztyn magiczny kamień”, red. Mariusz Mierzwiński, Maciej Aleksander Głowacki, Kalmar Slott 1999
- „Wielka księga bursztynu”, Mierzwińska Elżbieta, Żak Marek, Malbork 2001
- „Bursztynowe konteksty”, folder tow. wystawie, oprac. Anna Sobecka, Malbork 2011
Od początku swej działalności muzeum promuje wystawy biżuteryjne w prasie lokalnej. Od 1999 r. informuje o nich na stronie internetowej jednostki, a od 2006 r. na stronach branżowych.
Na podst. materiałów dostarczonych przez:
Monikę Czapską i Dział Sztuki i Rzemiosła Artystycznego
Muzeum Zamkowego w Malborku
Wystawy biżuteryjne w Muzeum Zamkowym (PDF)
Muzeum Zamkowe w liczbach (PDF)
Zbiory literatury biżuteryjnej w Muzeum Zamkowym (PDF)
Kontakt:
Muzeum Zamkowe w Malborku
Starościńska 1
82-200 Malbork
tel. +48 55 647 08 00, +48 55 647 08 02
